کد مطلب:159 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:308
احکام نَذْر و عَهْد
مسأله 2797 ـ نذر آن است كه انسان بر خود واجب كند كه كار خیری را برای خدا به جا آورد، یا كاری را كه نكردن آن بهتر است برای خدا ترك نماید.
مسأله 2798 ـ نذر دو قسم است:
اوّل: نذری كه بصورت مشروط انجام می شود مثلا می گوید: چنانچه بیمار من بهبود یابد انجام فلان كار برای خدا بر عهده من است «اینگونه نذر را نذر شكر می گویند» یا اگر مرتكب فلان كار زشت شوم فلان كار خیر را برای خدا انجام خواهم داد «اینگونه نذر كردن را نذر زجر گویند».
دوّم: نذر مطلق: و آن نذری است كه بدون هیچ قید و شرطی بگوید: «من برای خدا نذر می كنم كه نماز شب بخوانم» و همه این نذرها صحیح است.
مسأله 2799 ـ در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آن را به عربی بخوانند پس اگر بگوید چنانچه مریض من خوب شود، برای خدا بر من است كه ده تومان به فقیر بدهم نذر او صحیح است و باید «برای خدا» به زبان گفته شود و قصد آن در دل كافی نیست.
مسأله 2800 ـ نذر كننده باید مكلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر كند، بنابر این نذر كردن كسی كه او را مجبور كرده اند، یا بواسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر كرده صحیح نیست.
[478]
مسأله 2801 ـ شخص مفلّس و آدم سفیه «كسی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند» چنانچه نذر كند چیزی به فقیر بدهد صحیح نیست.
مسأله 2802 ـ نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد بی اجازه او باطل است و اگر مزاحم نباشد احتیاط واجب آنستكه با اجازه او باشد خصوصاً در نذر مال، گر چه مال متعلّق به خود زن باشد.
مسأله 2803 ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند شوهرش بنابر احتیاط واجب نمی تواند نذر او را به هم بزند، یا او را از عمل كردن به نذر جلوگیری نماید.
مسأله 2804 ـ هر گاهفرزند نذری كند اگر چه بدون اجازه پدر باشد باید به آن نذر عمل نماید و چنانچه بعد از نذر پدر او را منع كند وفاء بنذر لازم نیست و همینطور مادر بنابر احتیاط واجب.
مسأله 2805 ـ انسان كاری را می تواند نذر كند كه انجام آن برایش ممكن باشد بنابر این كسی كه نمی تواند پیاده كربلا برود، اگر نذر كند كه پیاده برود، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2806 ـ اگر نذر كند كه كار حرام یا مكروهی را انجام دهد، یا كار واجب یا مستحبی را ترك كند، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2807 ـ لازم نیست جزئیات و خصوصیات عملی كه نذر كرده مطلوب باشد، همین اندازه كه اصل آن شرعاً مطلوب باشد كافی است، مثلا اگر نذر كند شب اوّل هر ماه نماز شب بخواند صحیح است و باید به آن عمل كند، یا اگر نذر كند در محل خاصّی فقراء را اطعام نماید باید مطابق آن عمل نماید.
مسأله 2808 ـ اگر نذر كند كه كار مباحی را انجام دهد یا ترك نماید، چنانچه به جا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست و اگر انجام آن از جهتی بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر كند، مثلا نذر كند غذایی را بخورد كه برای عبادت قوت بگیرد نذر او صحیح است. و نیز اگر ترك آن از جهتی بهتر باشد و انسان برای همان جهت نذر كند كه آن را ترك نماید، مثلاً برای این كه سیگار مضر است نذر كند كه آن را استعمال نكند نذر او صحیح می باشد.
مسأله 2809 ـ اگر نذر كند نماز واجب خود را در جایی بخواند كه بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست مثلا نذر كند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتی بهتر باشد مثلا بواسطه این كه خلوت است انسان حضور
[479]
قلب پیدا می كند، نذر صحیح است.
مسأله 2810 ـ اگر نذر كند عملی را انجام دهد، باید همان طور كه نذر كرده به جا آورد پس اگر نذر كند كه روز اول ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، یا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن به جا آورد كفایت نمی كند. و نیز اگر نذر كند كه وقتی مریض او خوب شود صدقه بدهد، چنانچه پیش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافی نیست.
مسأله 2811 ـ اگر نذر كند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نكند چنانچه یك روز روزه بگیرد كافی است. و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معین نكند، اگر یك نماز دو ركعتی بخواند كفایت می كند و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نكند اگر چیزی بدهد كه بگویند صدقه داده، به نذر عمل كرده است و اگر نذر كند كاری برای خدا به جا آورد، در صورتی كه یك نماز بخواند یا یك روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
مسأله 2812 ـ اگر نذر كند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و نمی تواند در آنروز مسافرت كند و اگر بواسطه مسافرت روزه نگیرد باید گذشته از قضای آنروز كفاره هم بدهد ولی اگر ناچار شود كه مسافرت كند،، یا عذر دیگری مثل مرض یا حیض برای او پیش آید قضای تنها كافی است.
مسأله 2813 ـ اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نكند، باید كفاره بدهد یعنی یك بنده آزاد كند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد.
مسأله 2814 ـ اگر نذر كند كه تا وقت معینی عملی را ترك كند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری كه در مسأله پیش گفته شد كفاره بدهد.
مسأله 2815 ـ كسی كه نذر كرده عملی را مستمراً ترك كند و وقتی برای آن
[480]
معین نكرده است. چنانچه از روی اختیار آن را به جا آورد برای دفعه اول باید كفاره بدهد و اگر نذر او چنان بوده كه هر دفعه از آن عمل، مستقلا تحت نذر قرار داشته باید برای هر دفعه كه أن عمل را انجام می دهد كفاره ای بدهد امّا اگر چنین قصدی نداشته یا شك كند قصدش چگونه بوده یك كفّاره بیشتر واجب نیست.
مسأله 2816 ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معیّنی مثلا روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یكی از جمعه ها عید فطر یا قربان باشد یا در روز جمعه عذر دیگر مانند حیض برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و احتیاطاً قضای آن را بجا آورد.
مسأله 2817 ـ اگر نذر كند كه مقدار معینی صدقه بدهد چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد، لازم نیست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند و بهتر این است كه بالغین از ورثه آن مقدار را از حصّه خود از طرف میّت صدقه بدهند.
مسأله 2818 ـ اگر نذر كند كه به فقیر معینی صدقه بدهد نمی تواند آن را به فقیر دیگر بدهد و اگر آن فقیر بمیرد، بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.
مسأله 2819 ـ اگر نذر كند كه به زیارت یكی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام) مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود كافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام را زیارت كند چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 2820 ـ كسی كه نذر كرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نكرده، لازم نیست آنها را بجا آورد.
مسأله 2821 ـ اگر برای حرم یكی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر كند باید آن را به مصارف حرم برساند از قبیل فرش و پرده و روشنایی و اگر برای امام (علیه السلام) یا امامزاده نذر كند می تواند به خدامی كه مشغول خدمت هستند بدهد چنانچه می تواند به مصارف حرم یا سایر كارهای خیر به قصد بازگشت ثواب آن به منذور له برساند.
مسأله 2822 ـ اگر برای خود امام (علیه السلام) چیزی نذر كند، چنانچه مصرف معینی را قصد كرده باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نكرده، باید به فقرا شیعه و زوار بدهد، یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هدیه آن امام نماید و یا صرف مجالس عزاداری و سوگواری یا نشر آثار آن بزرگواران یا هر كار دیگری كه نسبتی با آنها دارد بكند و همچنین است اگر چیزی را برای امام زاده ای نذر كند.
مسأله 2823 ـ گوسفندی را كه برای صدقه، یا برای یكی از امامان نذر كرده اند
[481]
پشم آن و مقداری كه چاق می شود جزء نذر است، و اگر پیش از آن كه به مصرف نذر برسد شیر بدهد، یا بچه بیاورد بنابر احتیاط واجب باید به مصرف نذر برسانند.
مسأله 2824 ـ هر گاه نذر كند كه اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید عملی را انجام دهد، چنانچه معلوم شود كه پیش از نذر كردن مریض خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل كردن به نذر لازم نیست.
مسأله 2825 ـ اگر پدر یا مادر نذر كند كه دختر خود را به سید شوهر دهد بعد از آن كه دختر به تكلیف رسید احتیاط آن است كه اگر بتوانند او را راضی نمایند كه به سید شوهر كند و اگر راضی نشد نذر آنان اعتبار ندارد و اختیار با خود دختر است.
مسأله 2826 ـ هر گاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعی خود برسد كار خیری را انجام دهد، بعد از آن كه حاجتش برآورده شد باید آن كار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن كه حاجتی داشته باشد، عهد كند كه عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب می شود.
مسأله 2827 ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و اسم خدا هم به زبان جاری شود و نیز كاری را كه عهد می كند انجام دهد، باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب یا كاری باشد كه انجام آن بهتر از تركش باشد ولی بنابر احتیاط واجب در صورتی كه متعلق عهد مرجوح شرعی نباشد آن عمل را انجام دهد.
مسأله 2828 ـ اگر به عهد خود عمل نكند، باید كفاره بدهد، یعنی شصت فقیر را سیر كند، یا دو ماه روزه بگیرد یا یك بنده آزاد كند.
مسأله 2798 ـ نذر دو قسم است:
اوّل: نذری كه بصورت مشروط انجام می شود مثلا می گوید: چنانچه بیمار من بهبود یابد انجام فلان كار برای خدا بر عهده من است «اینگونه نذر را نذر شكر می گویند» یا اگر مرتكب فلان كار زشت شوم فلان كار خیر را برای خدا انجام خواهم داد «اینگونه نذر كردن را نذر زجر گویند».
دوّم: نذر مطلق: و آن نذری است كه بدون هیچ قید و شرطی بگوید: «من برای خدا نذر می كنم كه نماز شب بخوانم» و همه این نذرها صحیح است.
مسأله 2799 ـ در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آن را به عربی بخوانند پس اگر بگوید چنانچه مریض من خوب شود، برای خدا بر من است كه ده تومان به فقیر بدهم نذر او صحیح است و باید «برای خدا» به زبان گفته شود و قصد آن در دل كافی نیست.
مسأله 2800 ـ نذر كننده باید مكلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر كند، بنابر این نذر كردن كسی كه او را مجبور كرده اند، یا بواسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر كرده صحیح نیست.
[478]
مسأله 2801 ـ شخص مفلّس و آدم سفیه «كسی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند» چنانچه نذر كند چیزی به فقیر بدهد صحیح نیست.
مسأله 2802 ـ نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد بی اجازه او باطل است و اگر مزاحم نباشد احتیاط واجب آنستكه با اجازه او باشد خصوصاً در نذر مال، گر چه مال متعلّق به خود زن باشد.
مسأله 2803 ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند شوهرش بنابر احتیاط واجب نمی تواند نذر او را به هم بزند، یا او را از عمل كردن به نذر جلوگیری نماید.
مسأله 2804 ـ هر گاهفرزند نذری كند اگر چه بدون اجازه پدر باشد باید به آن نذر عمل نماید و چنانچه بعد از نذر پدر او را منع كند وفاء بنذر لازم نیست و همینطور مادر بنابر احتیاط واجب.
مسأله 2805 ـ انسان كاری را می تواند نذر كند كه انجام آن برایش ممكن باشد بنابر این كسی كه نمی تواند پیاده كربلا برود، اگر نذر كند كه پیاده برود، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2806 ـ اگر نذر كند كه كار حرام یا مكروهی را انجام دهد، یا كار واجب یا مستحبی را ترك كند، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2807 ـ لازم نیست جزئیات و خصوصیات عملی كه نذر كرده مطلوب باشد، همین اندازه كه اصل آن شرعاً مطلوب باشد كافی است، مثلا اگر نذر كند شب اوّل هر ماه نماز شب بخواند صحیح است و باید به آن عمل كند، یا اگر نذر كند در محل خاصّی فقراء را اطعام نماید باید مطابق آن عمل نماید.
مسأله 2808 ـ اگر نذر كند كه كار مباحی را انجام دهد یا ترك نماید، چنانچه به جا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست و اگر انجام آن از جهتی بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر كند، مثلا نذر كند غذایی را بخورد كه برای عبادت قوت بگیرد نذر او صحیح است. و نیز اگر ترك آن از جهتی بهتر باشد و انسان برای همان جهت نذر كند كه آن را ترك نماید، مثلاً برای این كه سیگار مضر است نذر كند كه آن را استعمال نكند نذر او صحیح می باشد.
مسأله 2809 ـ اگر نذر كند نماز واجب خود را در جایی بخواند كه بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست مثلا نذر كند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتی بهتر باشد مثلا بواسطه این كه خلوت است انسان حضور
[479]
قلب پیدا می كند، نذر صحیح است.
مسأله 2810 ـ اگر نذر كند عملی را انجام دهد، باید همان طور كه نذر كرده به جا آورد پس اگر نذر كند كه روز اول ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، یا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن به جا آورد كفایت نمی كند. و نیز اگر نذر كند كه وقتی مریض او خوب شود صدقه بدهد، چنانچه پیش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافی نیست.
مسأله 2811 ـ اگر نذر كند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نكند چنانچه یك روز روزه بگیرد كافی است. و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معین نكند، اگر یك نماز دو ركعتی بخواند كفایت می كند و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نكند اگر چیزی بدهد كه بگویند صدقه داده، به نذر عمل كرده است و اگر نذر كند كاری برای خدا به جا آورد، در صورتی كه یك نماز بخواند یا یك روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
مسأله 2812 ـ اگر نذر كند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و نمی تواند در آنروز مسافرت كند و اگر بواسطه مسافرت روزه نگیرد باید گذشته از قضای آنروز كفاره هم بدهد ولی اگر ناچار شود كه مسافرت كند،، یا عذر دیگری مثل مرض یا حیض برای او پیش آید قضای تنها كافی است.
مسأله 2813 ـ اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نكند، باید كفاره بدهد یعنی یك بنده آزاد كند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد.
مسأله 2814 ـ اگر نذر كند كه تا وقت معینی عملی را ترك كند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری كه در مسأله پیش گفته شد كفاره بدهد.
مسأله 2815 ـ كسی كه نذر كرده عملی را مستمراً ترك كند و وقتی برای آن
[480]
معین نكرده است. چنانچه از روی اختیار آن را به جا آورد برای دفعه اول باید كفاره بدهد و اگر نذر او چنان بوده كه هر دفعه از آن عمل، مستقلا تحت نذر قرار داشته باید برای هر دفعه كه أن عمل را انجام می دهد كفاره ای بدهد امّا اگر چنین قصدی نداشته یا شك كند قصدش چگونه بوده یك كفّاره بیشتر واجب نیست.
مسأله 2816 ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معیّنی مثلا روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یكی از جمعه ها عید فطر یا قربان باشد یا در روز جمعه عذر دیگر مانند حیض برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و احتیاطاً قضای آن را بجا آورد.
مسأله 2817 ـ اگر نذر كند كه مقدار معینی صدقه بدهد چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد، لازم نیست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند و بهتر این است كه بالغین از ورثه آن مقدار را از حصّه خود از طرف میّت صدقه بدهند.
مسأله 2818 ـ اگر نذر كند كه به فقیر معینی صدقه بدهد نمی تواند آن را به فقیر دیگر بدهد و اگر آن فقیر بمیرد، بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.
مسأله 2819 ـ اگر نذر كند كه به زیارت یكی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام) مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود كافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام را زیارت كند چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 2820 ـ كسی كه نذر كرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نكرده، لازم نیست آنها را بجا آورد.
مسأله 2821 ـ اگر برای حرم یكی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر كند باید آن را به مصارف حرم برساند از قبیل فرش و پرده و روشنایی و اگر برای امام (علیه السلام) یا امامزاده نذر كند می تواند به خدامی كه مشغول خدمت هستند بدهد چنانچه می تواند به مصارف حرم یا سایر كارهای خیر به قصد بازگشت ثواب آن به منذور له برساند.
مسأله 2822 ـ اگر برای خود امام (علیه السلام) چیزی نذر كند، چنانچه مصرف معینی را قصد كرده باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نكرده، باید به فقرا شیعه و زوار بدهد، یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هدیه آن امام نماید و یا صرف مجالس عزاداری و سوگواری یا نشر آثار آن بزرگواران یا هر كار دیگری كه نسبتی با آنها دارد بكند و همچنین است اگر چیزی را برای امام زاده ای نذر كند.
مسأله 2823 ـ گوسفندی را كه برای صدقه، یا برای یكی از امامان نذر كرده اند
[481]
پشم آن و مقداری كه چاق می شود جزء نذر است، و اگر پیش از آن كه به مصرف نذر برسد شیر بدهد، یا بچه بیاورد بنابر احتیاط واجب باید به مصرف نذر برسانند.
مسأله 2824 ـ هر گاه نذر كند كه اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید عملی را انجام دهد، چنانچه معلوم شود كه پیش از نذر كردن مریض خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل كردن به نذر لازم نیست.
مسأله 2825 ـ اگر پدر یا مادر نذر كند كه دختر خود را به سید شوهر دهد بعد از آن كه دختر به تكلیف رسید احتیاط آن است كه اگر بتوانند او را راضی نمایند كه به سید شوهر كند و اگر راضی نشد نذر آنان اعتبار ندارد و اختیار با خود دختر است.
مسأله 2826 ـ هر گاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعی خود برسد كار خیری را انجام دهد، بعد از آن كه حاجتش برآورده شد باید آن كار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن كه حاجتی داشته باشد، عهد كند كه عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب می شود.
مسأله 2827 ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و اسم خدا هم به زبان جاری شود و نیز كاری را كه عهد می كند انجام دهد، باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب یا كاری باشد كه انجام آن بهتر از تركش باشد ولی بنابر احتیاط واجب در صورتی كه متعلق عهد مرجوح شرعی نباشد آن عمل را انجام دهد.
مسأله 2828 ـ اگر به عهد خود عمل نكند، باید كفاره بدهد، یعنی شصت فقیر را سیر كند، یا دو ماه روزه بگیرد یا یك بنده آزاد كند.